Inhoud

1 Toverij en religie
1.1 Inleiding
1.2 Historiografie over toverij in het Vroegmoderne Europa
1.3 Historiografie over toverij in de Republiek
1.4 De complexe betekenis van toverij
1.5 De relatie tussen ketterij en toverij
1.6 Vraagstelling
1.7 Bronnen en de ordening van het materiaal

2 De voorzienigheid
2.1 Inleiding
2.2 Gods alwetendheid en almacht in prediking en catechese
2.3 De voorzienigheid over schepselen begiftigt met rede en een wil
2.4 De geschiedenis en de voorzienigheid
2.5 Voor- en tegenspoed
2.6 Kritiek op andere geloofsrichtingen en het kerkvolk
2.7 Prodigia of voortekens
2.8 Conclusie

3 Demonologie
3.1 Inleiding
3.2 Kennis en macht van de duivel
3.3 Werkwijze van de duivel
3.4 Prediking en catechese over de duivel
3.5 Toverziekte
3.6 De theologische context van bezetenheid
3.7 Interpretatieverschillen bij praktijkgevallen
3.8 Exorcisme
3.9 Exorcisme en religieuze propaganda
3.10 Spoken
3.11 Lichtgelovigheid over spoken
3.12 Spoken in de praktijk
3.13 Bijbelexegese over de duivel
3.14 Dissenters over de duivel
3.15 Conclusie

4 Kwade toverij
4.1 Inleiding
4.2 Buitenlandse gereformeerde godgeleerden over toverij
4.3 Vertalingen van buitenlandse geleerden over toverij
4.4 Opvattingen in de Republiek tot 1690
4.5 Prediking en catechese over toverij tot 1690
4.6 Jacobus Koelman contra De betoverde weereld van Balthasar Bekker
4.7 Toverij van 1690 tot 1800
4.8 Prediking en catechese over toverij van 1690 tot 1800
4.9 Conclusie

5 Contramagie, profetie en astrologie
5.1 Inleiding
5.2 Duivelbanners in prediking en catechese
5.3 Duivelbanners in de overige traktaten
5.4 Contramagie als rooms-katholiek ritueel
5.5 Het kerkvolk en contramagie
5.6 Twee praktijkgevallen
5.7 Waarzeggerij in prediking en catechese
5.8 Waarzeggerij in de overige traktaten
5.9 Waarzeggerij in enkele praktijkgevallen
5.10 Astrologie in prediking en catechese
5.11 Astrologie in de overige traktaten
5.12 Almanakken
5.13 Profetie
5.14 Twee praktijkvoorbeelden
5.15 Conclusie

6 Superstitie, het kerkvolk en geleerden over het volksgeloof
6.1 Inleiding
6.2 De betekenis van superstitie
6.3 Rooms-katholieke superstitie in prediking en catechese
6.4 Rooms-katholieke superstitie in overige traktaten
6.5 Superstitie van het kerkvolk in prediking en catechese
6.6 Superstitie van het kerkvolk in overige traktaten
6.7 Kritiek op de kennis van het kerkvolk in prediking en catechese
6.8 Kritiek op het kerkvolk in overige traktaten
6.9 Geleerdengeloof en volksgeloof
6.10 Lycantropie of wolfswording
6.11 Conclusie

7 Toverijprocessen en bedrog
7.1 Inleiding
7.2 Amersfoort 1591
7.3 Utrecht 1593
7.4 Utrecht 1595
7.5 Abbekerk 1659
7.6 Harlingen 1668
7.7 Middelburg
7.8 Wat vertellen de toverijprocessen?
7.9 Het vroege einde van toverijprocessen in de Republiek
7.10 De Republiek in Europees perspectief

8 Slotbeschouwing

Afkortingen
Bronnen
Literatuur
Register van personen