Recensies en Artikelen

"Onlangs werd de uitgave van het Corpus Iuris Civilis in twaalf volumineuze banden voltooid. Het project, dat geleid werd door de Nederlandse romanist Jop Spruit, betreft de belangrijkste teksten van het Romeins recht in de oorspronkelijke Latijnse en Griekse talen met in kolommen daarnaast een Nederlandse vertaling. Mij interesseert de sociologische inhoud van deze hoofdzakelijk, maar niet uitsluitend privaatrechtelijke teksten. Voor juristen is vooral de ratio iuris, de inhoudelijke, juridische redenering, van belang. Maar er is ook uitdrukkelijk sprake van een tenor iuris, wat veel ruimer is dan een juridisch vernuft. Het betreft veeleer de Geist, de mentaliteit en de morele waarden en normen die aan deze juridische teksten ten grondslag liggen. Wat dan opvalt in deze romeinsrechtelijke boeken is een aantal centrale elementen die nog helemaal niet zijn verouderd, zelfs – modern aandoen. " - Anton C. Zijderveld, Het Financieele Dagblad (25-11-2011) "Een van de grote klassiekers uit de juridische wereldliteratuur. Na de bijbel heeft sedert de late Middeleeuwen geen boek zoveel invloed gehad op de Europese samenleving. Honderden jaren heeft deze wetgeving van romeins keizer Justinianus (527-565) een overheersende invloed gehad op het Europese recht in de breedste zin. Het Corpus Iuris bestaat uit vier delen: de Codex Justinianus (keizerlijke decreten), de Digesten of Pandekten (de oude regels), de Instituten (een toenmalig leerboek voor eerstejaars dat kracht van wet kreeg) en de Novellen (nieuwe decreten). Voor het eerst wordt dit werk nu in het Nederlands vertaald en uitgegeven in een kolommeneditie, waarin de Latijnse en Nederlandse tekst naast elkaar zijn gezet. Dit vierde van de voorziene twaalf delen bevat de boeken 25-34 van de Digesten. Daarin worden praktijkgevallen behandeld op een wijze die nog steeds uniek mag heten. Deze prachtige uitgave in kloeke delen (die nog steeds allemaal verkrijgbaar zijn) is bestemd voor juristen, historici, classici, theologen en andere belangstellenden." - (Biblion recensie, Mr. G. van Dijk.)

Tekst en Vertaling

Sedert de late Middeleeuwen, heeft na de Bijbel, geen boek zoveel vormende kracht uitgeoefend op het recht en de samenleving als het Corpus Iuris Civilis. Honderden jaren heeft de wetgeving van de Oost-Romeinse keizer Justinianus (527-565) een allesoverheersende invloed gehad op het Europese recht in de breedste zin van het woord: op de rechtspraak, op de vorming van bestuursnormen en op de structuur van de civielrechtelijke wetgevingen die in de 18e en 19e eeuw tot stand kwamen.

Op 29 december 534 kreeg de Codex Justinianus, als derde onderdeel van de Justiniaanse codificatie, kracht van wet. Zoals de Institutiones en de Digesta bloemlezingen zijn van fragmenten uit het oeuvre van rechtsgeleerden uit de klassieke periode van de Romeinse rechtswetenschap, zo bestaat de Codex Justinianus uit een selectie van verordeningen uit de periode van Hadrianus tot die van Justinianus. In versneden vorm kregen duizenden verordeningen een plaats in het nieuwe wetboek dat vooral gericht was op de rechtspraktijk en op een doelmatiger verloop van de processen.

Door het aanbrengen van redactionele aanpassingen in de oude teksten en door het combineren van fragmenten uit oorspronkelijk zelfstandige verordeningen, kwam een aan de eisen van de tijd beantwoordend wetboek tot stand. Vanaf het einde van de elfde eeuw heeft de Codex Justinianus, tezamen met de andere wetboeken, de grondslag gelegd voor de receptie van het Romeinse recht en de rechtsvorming in Europa.

Redacteuren